De slag om Tunis

Een monumentaal wandtapijt toont de veldtocht van Karel V tegen de Ottomanen die het koninkrijk Tunis in 1534 hadden bezet. De opdrachtgever voor dit tapijt was aartsbisschop Antoine Perrenot de Granvelle, van wie er ook een portret in het museum te zien is. Als kunstmecenas had hij een indrukwekkende kunstcollectie, met daarin ook veel wandtapijten.

Verdediger van het geloof

Karel V heroverde in 1535 het bezette gebied Tunis op de Ottomanen. Zijn oorlogsvloot bestond uit 400 schepen en meer dan 30.000 soldaten. Na zijn overwinning bestelde Karel V een reeks van twaalf wandtapijten over de slag om Tunis. Het zou zijn rol als verdediger van het Christelijke geloof nog meer in de verf zetten.

De reeks wandtapijten was de duurste kunstopdracht die Karel V ooit gaf. De kartons zijn ontworpen door hofschilder Jan Cornelisz. Vermeyen (ca. 1490 – 1559) en Pieter Coecke van Aelst (1502-1550). Vervolgens zijn de tapijten geweven in het Brusselse atelier van Willem de Pannemaker (1512-1581). Vermeyen was zelf met de keizer naar Noord-Afrika meegereisd en kon dus als ooggetuige de slag optekenen.

De hele kunstopdracht - van het ontwerpen van de eerste kartons tot het weven van dit wandtapijt -nam maar liefst acht jaar in beslag (1546-1554). De keizer informeerde regelmatig persoonlijk naar de vordering van de wevers. Hij zou de reeks tentoonstellen tijdens feesten en ceremonieën. Tien van de twaalf originele tapijten worden vandaag bewaard in het Patrimonio Nacional in Madrid. De kartons kan je nog bekijken in het Kunsthistorisches Museum in Wenen.

Aartsbisschop Granvelle

Van de Tunis-reeks zijn verschillende (gedeeltelijke) kopieën gemaakt. Dit wandtapijt is er een van. Het is gebaseerd op twee van de originele kartons en toont de verovering van La Goulette, de vestiging van waaruit de haven van Tunis werd bewaakt.

Antoine Perrenot de Granvelle (1517-1586), de eerste aartsbisschop van Mechelen, was de opdrachtgever voor dit wandtapijt. Het hing in zijn Mechelse paleis, het Hof van Savoye. Zijn wapenschild is bovenaan in het tapijt geweven. Voor Granvelle hing er ook een persoonlijke herinnering aan vast: zijn vader, Nicolas, had aan de expeditie van Tunis deelgenomen.

Het wandtapijt in detail

• Titel: De slag om Tunis
• Objectnaam: wandtapijt
• Vervaardiger: Willem de Pannemaker (1512 – 1581), naar kartons van Jan Cornelisz. Vermeyen (ca. 1490 – 1559) en Pieter Coecke van Aelst (1502-1550)
• Datering: 1565-1566
• Materiaal: wol, zijde
• Afmetingen: 365 x 575 cm
• Inventarisnummer: Tx0024
• Herkomst: Sinds de achttiende eeuw in het bezit van de Franse familie de Contades (Maine-et-Loire). In 1957 aangekocht door de stad Mechelen.

Meer lezen

• Thomas P. Campbell, Tapestry in the Renaissance. Art and Magnificence. New York, 2002: 385-391 and cat. 50: 428-434.
• Guy Delmarcel, Het Vlaamse wandtapijt van de 15de tot de 18de eeuw. Tielt, 1999: 135-136.
• Paulina Junquera de Vega and Concha Herrero Carretero, Catalogo de Tapices del Patrimonio Nacional. Volumen I: Siglo XVI. Madrid, 1986: 73-92.
• Wilfried Seipel (ed.), Der Kriegszug Kaiser Karls V. gegen Tunis. Kartons und Tapisserien. Vienna, 2000.
• Robert Born en Guido Massling, Het rijk van de sultan. De Ottomaanse wereld in de kunst van de renaissance. Tielt, 2015: 99-100.